Saîd Çelebi tarafından kaleme alınan “Tezkiretü’l-Bünyan”da, Mimar Sinan’ın önemli mimari eseri Süleymaniye Camii’nin inşasına ilişkin çarpıcı bilgiler veriyor.
Mimar Sinan, kendi ağzından hayat ve eserlerini anlattığı ve Saîd Çelebi tarafından kaleme alınan “Tezkiretü’l-Bünyan” adlı eserinde “Süleymaniye Camii”nin inşa süreci hakkında oldukça ilginç bilgiler vermektedir. Bu bilgilere göre: Kanuni Sultan Süleyman Edirne’de bulunduğu sırada bazı kimseler Mimar Sinan’ı padişah’a şikâyet ederek, Süleymaniye Camii inşaatının yavaş ilerlediği, mimarın camiinin kendisiyle değil ek kısımlarının ve iç dekorasyon malzemesinin yapımıyla meşgul olduğunu söylemişlerdir.
Mimarlık sanatı ve Sinan’ın dehasını idrak edememiş bu kimseler, Sinan için “binâyı kara çamurdan çıkarmaya kâdir değildir.” Gibi sözler söyleyerek padişahı, baş mimara karşı kışkırtmışlardır. İstanbul’a dönüşü sonrasında aynı fesatçıların tahrikiyle büyük hiddete kapılan ve şantiye sahasına giden Kanuni Sultan Süleyman, durumdan ve kendisi için söylenmiş garazkâr sözlerden haberi olmayan Mimar Sinan’ı azarlamış ve Süleymaniye inşaatının ne zaman biteceğini sorarak tehdit etmiştir. Padişahın bu çıkışı üzerine kısa süren bir şaşkınlık ve hayrete kapılan Mimar Sinan, hemen kendisini toparlamış ve “iki ay”da bitireceğine dair söz vermiştir. Bu cevap üzerine padişah orada bulunanları şahit tutarak “Mimar hele iki ay tamam olur da bitmezse o zaman seninle söyleşiriz” deyip saraya dönmüştür. Kanuni Sultan Süleyman, saraya varınca Hazinedarbaşı’ya ve diğer ağalara mimarın “başı korkusundan” dolayı “iki ay” sözünü verdiğini söylemiş, kendilerinin de mimarı çağırarak, camiinin ne kadar zamanda biteceğini sormalarını emretmiştir. Bunun üzerine saraya gelen Mimar Sinan, padişah hazretlerine iki ayda bitireceğine dair söz verdiğini, Allah’ın izniyle iki ayda “tamam edip sahife-i rüzgârda bir nam koymak” istediğini ağalara da ikrar etmiştir.
Bundan sonra hummalı bir çalışma içerisine giren Mimar Sinan, gece gündüz bir saat bile dinlenmeksizin Süleymaniye Camii’nin inşaatıyla meşgul olmuştur. Nihayet, Allah’ın yardımı, padişahın himmeti ve Mimar Sinan’ın gayretiyle, Süleymaniye Camii’nin temelinden sonraki tüm kısımları iki ay sonra tamamlanmıştır. Böylece, İmparatorluk Baş mimarı Sinan ustalığını, dehasını ve aşkını ispat etmiştir. Süleymaniye Camii’nin açılışında Kanuni Sultan Süleyman’ın “Bu bina eylediğin beytullahı sıdk u safa ve dua ile yine sen açmak evladır” sözleriyle âlicenaplık göstermesi ve camiinin anahtarlarını mimarına vermesi üzerine eserini “Ya Fettah” deyip ibadete açan Mimar Sinan, bundan sonra padişahın iltifatına ve hadsiz ihsanlarına nail olduğunu eserinde belirtmektedir.
Kaynak:
Saî Çelebi, Tezkiretü’l-Bünyan Mimar Sinan’ın Kendi Ağzından Hayat ve Eserleri, Haz. Dr. Sadık Erdem, İstanbul, 1988.
Emre Gül-Dünya Bülteni / Tarih Servisi