ALICI iyi kötü ne istediğini biliyor ama, nerede neyin satıldığını takip etmesi, hepsini gezmesi mümkün değil. Emlakçı ise, sattığı malın ne olduğunu biliyor, ama o da alıcının ne aradığını, cebinde kaç parası olduğunu tam olarak bilmiyor. ‘Emlak avcısı’ ise müşterisi olan alıcının ne istediğini iyi biliyor. Ve alıcının hesabına hareket ediyor. Bakalım bu, ‘emlak avcılığı’nın bir meslek olarak yerleşmesi için yeterli olacak mı?
BİR ev yahut bir dükkün almak veya kiralamak istiyorsanız, iki yoldan birini tercih edeceksiniz: Ya kendiniz araştıracak, ilanları, pencerelere asılan ‘SATILIK’ afişlerini takip edeceksiniz; ya da bir emlakçıya başvuracaksınız. Batı ülkelerinde denenmekte olan bir ‘üçüncü yol’ var son yıllarda: ‘Emlak avcılığı’.
TEHLİKELİ YOL: ARACISIZ İŞ YAPMAK
Birinci yol – yani aracısız iş yapmak – arada komisyoncu olmadığı için, alıcı için de satıcı için de en hesaplısı. Batı ülkelerinde konut satışlarının yüzde 40’ının aracısız, ‘doğrudan’ yapıldığı söyleniyor. İnternet de emlak aramayı ve (konutun fotoğraflarını da görebildiğiniz için) tercihi kolaylıyor. Ama bir yere kadar: Satıcı size ne göstermek isterse, o kadarıyla yetiniyorsunuz. Ayrıca, işiniz bu olmadığına göre, satıcının istediği rakam rayiç bedel midir, nereden bileceksiniz? (Satan her zaman malını olduğundan kıymetli bilir ve fiyatını yüksek tutar.) Arada emlakçı olmadan iş yapmak istiyorsanız, randevuyu olmak, adresi bulmak, evi gezmek, satıcıya doğru soruları sormak, tapudan ve belediyeden gerekli (olmazsa olmaz) bilgileri temin etmek ve (Türkiye’de bu iş hâlâ bir düzene girmediği için) satış işini (elden ödemenin risklerini ve tapu dairesindeki muamelenin zorluklarını göze alarak) halletmek de size kalıyor.
KLASİK YOL: EMLAKÇIDAN GEÇMEK
Bütün bu sakıncalar sebebiyle, bir emlakçıdan geçmek hem daha rahat, hem de daha güvenli. Emlakçı piyasayı takip eder, rayiç fiyatları bilir, muameleyi üstlenir. Ama her meslekte olduğu gibi, emlakçının da profesyoneli var, amatörü var; dürüstü var, çakalı var. İyi bir emlakçı size semt hakkında, sokak hakkında, bina hakkında, daire hakkında, fiyatın doğruluğu hakkında ‘olabileceği kadar’ doğru ve dürüst bilgi verecektir, vermelidir daha doğrusu. İstediği (önemli rakamlar tutan) komisyonun karşılığı bu olmalıdır. Ancak emlakçı bir aracı, bir komisyoncu (yani işi iki tarafı buluşturmak, aralarını yapmak ve muameleyi gerçekleştirmek) olduğu için, ‘şartları biraz zorlamak’ durumundadır. Yani tavşana kaç, tavıya tut demek zorundadır. Ama neticede emlakçı, haliyle, satıcının hesabına çalışmaktadır.
BİR ÜÇÜNCÜ YOL: EMLAK AVCILIĞI
Avrupa’da son on yılda alternatif olarak ortaya çıkan bir uzmanlık dalı olan (henüz ‘meslek’ demek için erken) ‘evlak avcılığı’ ise emlakçının aksine, ‘alıcının hesabına’ iş yapmaktadır. Müşterisinin ne istediğini ve imkanlarının ne olduğunu bilerek, ilanları takip eder, satılık veya kiralık yerleri gezer, doğru soruları sorar, tapudan ve belediyeden gerekli bilgileri alır ve alım-satım yahut kiralama muamelesi sırasında müşterisinin yanında olur. Küçük alıcılar veya kiracılar için bir lüks gibi görünse de, ‘emlak avcılığı’ yurtdışında yaşayan alıcılar, şirketler, ekspatlar ve çok meşgul (vakti çok kıymetli) işadamları ve yöneticiler tarafından tercih edilen bir yöntem. Tıpkı emlakçılar gibi, ‘emlak avcısı’ da müşterisiyle (batıda genelde 3 aylık ve toplamda 6 ayı geçmeyen) bir sözleşme imzalıyor ve alım-satım veya kira muamelesi tamamlanırsa, mesela Fransa’da anlaşmaya göre yüzde 1 ila yüzde 5 arasında değişen bir komisyon alıyor. (Bilgi ve karşılaştırma için: Bu ülkede emlakçılar yüzde 5-6 komisyonla çalışmaktadır.) Haliyle bu profesyoneller genelde büyük şirketlerin ve yabancıların yoğun olduğu metropollerde iş yapıyorlar. Ve ‘emlak avcılığı’nın okulu yok tabii ki; bu işi, batı ülkelerinde, mimarlar, mühendisler, dekoratörler, hukuk mezunları veya noterlikte, tapu dairelerinde, belediyelerin imar müdürlüklerinde çalışmış insanlar icra ediyor.