Fatih Belediyesi’nin 2007’de GAP İnşaat Şirketi’ne ihale ettiği ve geçen ay İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından da onaylanan “Fener Balat Ayvansaray yenileme projesi” çerçevesinde İstanbul’un 8500 yıllık en eski yerleşim alanlarından olan Fener-Balat ve Ayvansaray’da aralarında 200 yıllık tarihi evlerin de bulunduğu 900’den fazla bina yıkılacak. Fatih Belediye Meclisi’nin ardından geçen ocak ayında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde de kabul edilen avan projeye göre, UNESCO tarafından “tarih mirası” olarak kabul edilen ve Fatih Belediyesi’nin 2003-2008 yılları arasında AB fonuyla restore ettiği bazı tarihi tescilli binalar da yıkılacak binalar arasında yer alıyor.
Yüzde 58 şirkete bırakılacak
Tarlabaşı’nda olduğu gibi burada da ihale şartnamesine göre semt sakinlerinin evlerinin yüzde 58’i GAP İnşaat’ın, yüzde 42’si ise mülk sahibinin kabul edildiği projeye karşı çıkan Balatlılar, bu ay içinde projenin iptali için dava açmayı planlıyor. Bölgede “Evlerimize Dokunma” kampanyası başlatan Fener-Balat-Ayvansaray Derneği (FEBAYDER) Başkanı Hasan Acar, “Tapusu bize ait evlerimiz bizim haberimiz bile olmadan yenileme alanı kapsamına alındı. Bu bizim barınma ve mülkiyet haklarımızın ihlalidir. Tarlabaşı ve Sulukule örneğinde olduğu gibi bu semtlerde yaşayan bizlerin de buralardan bir şekilde çıkarılmamız söz konusu olacak. Bu, tıpkı Sulukule’deki gibi bir soylulaştırma operasyonudur” dedi. Acar, “Belediye tarihi binalarda ‘ön cepheyi koruyacağız’ diyor ancak planda binanın altında otopark gözüküyor. Ön cepheyi koruyarak otopark yapması mümkün değil” diye konuştu.
644 konut ile 230 işyeri
Türkiye’nin en büyük yenileme alanı projesi kapsamında, toplam 59 ada 907 parselin tevhid (birleştirme) yapılarak yenilenmesi, 644 konut ile aralarında otellerin de bulunduğu 230 işyeri yapılması planlanıyor. Bakanlar Kurulu’nca 2006’da kabul edilen 5366 sayılı ‘Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek ve Yaşatılarak Kullanılması’ hakkındaki kanuna dayanarak yapılan yenileme projesinde, yüzlerce binanın yıkılması ve parsel bazında değil, ada bazında tevhid (birleştirme) yapılarak yenilenmesini öngörülüyor.
UNESCO tarafından tarih mirası kabul edilen ve Fatih Belediyesi’nin Avrupa Birliği fonuyla 2003-2008 yılları arasında restore ettiği Balat evlerinin restorasyonunda çalışan restorasyon uzmanı yüksek mimar Ali Emrah Ünlü, Fener-Balat’da toplam 121 binanın “restorasyonunun” yapıldığına dikkat çekerek, “Bu binalardan 38’inin çatısı ve cephesi restore edilip boyanarak yaşanabilir hale getirilmişti. Şimdi bu yapıların çoğunun yıkılıp yeniden yapılarak yenilenmesi öngörülüyor. O zaman doğru bir iş yapılmıştı, şimdi yapılanlar yıkılıyor” dedi. Projede hiçbir şekilde şeffaflık unsurunun gözetilmediğini savunan Ünlü “Ne yazık ki belediye proje ihale edilip onaylandıktan sonra projeyi insanlara açıkladı” diye konuştu.
Tarihi yapılar ön cepheleri dışında yıkılacak
Yüksek mimar Ali Emrah Ünlü, avan projede şunların yer aldığını söylüyor:
1- Ayakta duran rahatlıkla, yıkılmadan da onarılacak durumda olan tarihi yapılar cepheleri dışında içleri boşaltılmak suretiyle yıkılıyor.
2- Özgün plan şemaları ortadan kaldırılıyor.
3- Plan-cephe ilişkisi koparılıyor. Cepheler ve iç mekân birbirinden apayrı hale getiriliyor.
4- Parseller tarihi yapı düzeni gözetilmeksizin birleştiriliyor.
5- Düşey işleyen plan düzeni, yatay hale getiriliyor. Cephesi ile bir bütün olan tarihi yapı karakteri yok ediliyor.
Başkan Demir: Mülk sahiplerinin payını artırmaya çalışıyoruz
Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, 2003-2008 yılları arasında Fatih Belediyesi tarafından AB fonuyla restore edilen tarihi tescilli binalardan “sadece depreme dayanıklı olmayanların yıkılacağını” söyledi. Demir, Fener-Balat-Ayvansaray Yenileme Projesi’nin, 2003- 2008 yılları arasında Fatih Belediyesi tarafından AB fonuyla yapılan restorasyon projesinden ‘çok farklı’ olduğunu belirterek, “Biz burada tek tek binaları değil, alanı baz alıyoruz, Fener Rum Patrikhanesi’nden surların bitimine kadar olan tüm alan yenileme alanı olacak” dedi. Demir, buradaki tarihi binalar için neden “restorasyon” yerine “yenileme” yapmayı tercih ettikleri sorusuna ise şöyle cevap verdi: “Burada hangi bina restore edilebilir? Bıraksanız hepsi yıkılacak. Buranın bu şekilde muhafaza edilmesi imkânsız. Burada büyük sıkıntı var. Tarihi tescilli binaların bazılarında deprem tehlikesi var, deprem tehlikesi olanlar dışındakileri yıkmayacağız.”
Bölgedeki tarihi evlerin ilk yapıldığında cephelerinin sokağa baktığını anlatan Demir, “Biz yapacağımız çalışmada evlerin cephesi denize bakacak” dedi. Demir, mülk sahiplerine yüzde 42’lik hak tanıyan mevcut planın değiştirilerek mülk sahiplerine tanınan payı yüzde 55’e çıkarmayı istediklerini de söyledi. Demir, “Amacımız bu oranı vatandaşın lehine bir yüzdeye çekmek” dedi.
Haber: Milliyet Gazetesi / İpek YEZDANİ